Το όνομα του Ari Vatanen έχει συνδεθεί άρρηκτα στη σκέψη των φίλων του WRC με τη μορφή ενός από τους σπουδαιότερους οδηγούς του θεσμού και σίγουρα ενός από τους πιο θεαματικούς και γρήγορους. Ο Φιλανδός θυμίζει σε αρκετούς τον μεγάλο Colin McRae, αφού η φιλοσοφία του ήταν ίδια με του Σκοτσέζου: make it or brake it. O ένας τίτλος που κατέκτησε σίγουρα δεν είναι αντιπροσωπευτικός αυτών που θα μπορούσε να είχε καταφέρει, ακόμα κι έτσι όμως είναι ένα στοιχείο αναγνώρισης του ταλέντου του.
Όπως πολλοί συμπατριώτες του ο Ari ξεκίνησε να αγωνίζεται από νωρίς (18 χρονών) σε τοπικούς αγώνες και έδειξε από μικρός τις δυνατότητές του. Μόλις 4 χρόνια αργότερα έκανε το ντεμπούτο του στο παγκόσμιο στερέωμα, συμμετέχοντας στο Rally των 1000 Λιμνών και ένα χρόνο αργότερα έτρεξε στο Rally Jamaica, τον πρώτο του αγώνα έξω από τα σύνορα της χώρας του, όπου τερμάτισε 12ος. Μετά τις εντυπωσιακές εμφανίσεις του, ο Vatanen αποφάσισε να κάνει το μεγάλο βήμα και δήλωσε συμμετοχή στο βρετανικό πρωτάθλημα. Οι επιτυχίες δεν άργησαν να έρθουν και ο Φιλανδός κατέκτησε τον τίτλο το 1976. Παράλληλα, έκανε σποραδικές εμφανίσεις και στο παγκόσμιο πρωτάθλημα, πίσω από το τιμόνι ενός Ford Escort RS1800, όπου και άρχισε να αναδεικνύει τις εντυπωσιακές επιδόσεις του.
Τα πρώτα βήματα και οι μεγάλες επιτυχίες
Το 1979 η Rothmans Rally Team (Ford) ετοιμαζόταν για την αντεπίθεσή της με στόχο να ανακτήσει τους τίτλους του πρωταθλητή από την Fiat και επέλεξε τον Ari Vatanen για να πλαισιώσει τα μεγάλα της ονόματα, τον Bjorn Waldegard και τον Hannu Mikkola. Η χρονιά δεν ξεκίνησε ιδανικά για τον Φιλανδό, αφού οι εγκαταλείψεις δεν του επέτρεψαν να συγκεντρώσει βαθμούς, όμως στη συνέχεια βελτίωσε αισθητά την απόδοσή του και ανέβηκε 3 φορές στο βάθρο, με highlight την δεύτερη θέση στην πατρίδα του. Την επόμενη σεζόν ο Vatanen συνέχισε στον ίδιο ρυθμό και δεν ήταν λίγες οι φορές που έφτασε να ανταγωνίζεται μέχρι και τον περσινό πρωταθλητή και ομόσταβλό του, Waldegard. Η πρώτη νίκη τελικά ήρθε μετά από μια εκπληκτική εμφάνιση στο Ακρόπολις, στο τιμόνι του Escort. Οι δύο 2ες θέσεις σε Φιλανδία και San Remo συμπλήρωσαν ιδανικά μια πολύ πετυχημένη χρονιά για τον Vatanen, ο οποίος τερμάτισε στην 4η θέση της κατάταξης με το πρωτάθλημα να πηγαίνει στον Rohrl. Το 1981, όμως, έμελλε να είναι ακόμα καλύτερο. Ο Vatanen είχε πλέον περισσότερη εμπειρία και γνώση των αγώνων και ήταν αποφασισμένος να περάσει στην κορυφή. Οι 3 νίκες που κατέκτησε (Ακρόπολις, 1000 Λίμνες και Βραζιλία) σε συνδυασμό με άλλους τερματισμούς στους βαθμούς ήταν αρκετές να του δώσουν το πρώτο, και μοναδικό όπως αποδείχθηκε, πρωτάθλημά του. Σημαντικός παράγοντας σε αυτό ήταν και η αξιοπιστία του Escort, που τις περισσότερες φορές δεν μπορούσε να ακολουθήσει τον ρυθμό του Audi Quattro του Mikkola, όμως απέφευγε τα προβλήματα και έφτανε στο τέρμα.
Η περίοδος ξηρασίας
Όσο κι αν ήθελε ο Vatanen να υπερασπιστεί τον τίτλο του το 1982, αυτό ήταν αδύνατο. Ο Φιλανδός πήρε μέρος μόλις σε 3 αγώνες, με μόνο τερματισμό την 2η θέση στη Σουηδία, και πρωταθλητής ανακηρύχθηκε για δεύτερη φορά ο Rohrl. Επίσης, εκείνη ήταν και η τελευταία χρονιά του Ford Escort στο κορυφαίο επίπεδο, αφού η Rothmans αντικατέστησε το γερασμένο πλέον αγωνιστικό με την καλά εξελιγμένη Opel Ascona 400. Μπαίνοντας στο 1983 ήταν πλέον εμφανές ότι κανένα πισωκίνητο-ατμοσφαιρικό αυτοκίνητο δεν μπορούσε να κοντράρει το τερατώδες Quattro. Η είσοδος της Lancia με την 037 περιόρισε ακόμα περισσότερο την συμμετοχή της Rothmans, παρά το εντυπωσιακό δίδυμο των Vatanen-Toivonen. Η νίκη του Ari στο Σαφάρι δεν ήταν ικανή να αλλάξει την κατάσταση, αφού οι Lancia-Audi μοιράστηκαν τους τίτλους (κατασκευαστών οι Ιταλοί, οδηγών οι Γερμανοί).
Τα επεισοδιακά χρόνια στην Peugeot
Μια αλλαγή ήταν απαραίτητη για τον Vatanen ώστε να επιστρέψει σε τροχιά διεκδίκησης νικών και τίτλων. Ο Jean Todt, θεωρώντας τον Φιλανδό ιδανικό οδηγό πάνω στον οποίο μπορούσε να χτίσει την ομάδα της Peugeot, του έκανε μια άκρως δελεαστική πρόταση και κάπως έτσι ξεκίνησε η συνεργασία τους. Ακόμα και στην χρονιά εξέλιξής του, το 1984, το 205 Τ16 έδειξε ότι ήταν το κορυφαίο αυτοκίνητο στο θεσμό, συνδυάζοντας τα πλεονεκτήματα της τετρακίνησης, του turbo κινητήρα και της τοποθέτησής του στο κέντρο. Ο Vatanen πήρε τη δεύτερη εντός έδρας νίκη του, επικρατώντας των 037 των Markku Alen-Henri Toivonen. Άλλες 2 νίκες, σε San Remo και Μ.Βρετανία άφηναν πολλές υποσχέσεις για μια μεγάλη επιστροφή την επόμενη σεζόν. Και το 1985 ξεκίνησε με τις καλύτερες ενδείξεις για αυτόν και την Peugeot. Οι νίκες στους δύο πρώτους αγώνες της χρονιάς, το Μόντε Κάρλο και την Σουηδία, έβαλαν τον Ari σε θέση για έναν δεύτερο τίτλο. Ο ίδιος ο Φιλανδός χαρακτήρισε τη νίκη του στο Μόντε την καλύτερη της καριέρας του, αφού ήρθε μετά από σκληρή μάχη με τον ΄΄Monte Meister΄΄, Walter Rohrl και το ανανεωμένο ΄΄κοντό΄΄ Quattro. Η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη. 4 συνεχόμενες εγκαταλείψεις εξανέμισαν το προβάδισμά του και ο Φιλανδός αναζητούσε διακαώς μια νίκη για να επιστρέψει. Η 2η θέση στη Νέα Ζηλανδία ήταν ένα αρκετά καλό αποτέλεσμα, όμως ο Vatanen ήθελε οπωσδήποτε την πρωτιά στην Αργεντινή. Εκεί ο Vatanen είχε και την πιο τρομακτική στιγμή της καριέρας του. Το 205 βγήκε από το δρόμο και προσέκρουσε σε πέτρες και δέντρα, με αποτέλεσμα ο Φιλανδός να τραυματιστεί πολύ σοβαρά. Ο Ari πέρασε 18 μήνες στο νοσοκομείο, αναρρώνοντας από τα τραύματά του και την κατάθλιψη.
Το κεφάλαιο Dakar και το Pikes Peak
Αρχικά, ο Ari φοβήθηκε ότι με την επιστροφή του δε θα μπορούσε ποτέ να φτάσει στο ίδιο επίπεδο με πριν. Αποδείχθηκε όμως το αντίθετο. Όταν ο Todt του πρότεινε τη συμμετοχή στο Rally Dakar, έναν από τους δυσκολότερους αγώνες στον κόσμο, ήταν στην αρχή διστακτικός, όμως τελικά αποφάσισε πως ήταν προτιμότερο να κάνει μια προσπάθεια. Τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους. Σε 5 συμμετοχές από το 1987 ως το 1991 ο Φιλανδός πήρε 4 νίκες, με μόνη εξαίρεση το 1988 όταν του έκλεψαν το αγωνιστικό ενώ προηγούταν! Την ίδια ώρα η κατάργηση του Group B οδήγησε την Peugeot στη συμμετοχή στο Pikes Peak, με σκοπό να επιδείξουν την τεχνογνωσία που απέκτησαν από το θρυλικό 205 Τ16. Το αποτέλεσμα ήταν όχι μόνο η νίκη αλλά και ένα από τα πιο δημοφιλή videos με θέμα τον μηχανοκίνητο αθλητισμό.
Η μεγάλη επιστροφή στο WRC
Φυσικά, ένας οδηγός όπως ο Vatanen δεν θα μπορούσε να μείνει για πολύ εκτός WRC. Το 1987 έκανε δύο ΄΄αναγνωριστικές΄΄ εμφανίσεις με ένα Ford Sierra Cosworth, ανεβαίνοντας μάλιστα και στο δεύτερο σκαλί του βάθρου στις 1000 Λίμνες. Στη συνέχεια μεταπήδησε στην εκκολαπτόμενη δύναμη του θεσμού, την ομάδα της Mitsubishi Ralliart, όπου οδήγησε για 2 χρόνια. Ταλαιπωρήθηκε από τα προβλήματα του Galant VR-4 όμως κατάφερε να ξανανέβει στο βάθρο στον εντός έδρας αγώνα του, με τη δεύτερη θέση το 1990. Για τα επόμενα 3 χρόνια ο Vatanen ήταν εργοστασιακός οδηγός της Subaru και ουσιαστικά στη δούλεψη του πρώην συνοδηγού του, David Richards. Πολλές εντυπωσιακές εμφανίσεις με το Legacy και αργότερα με το Impreza κράτησαν την φήμη του Φιλανδού, που ακόμα θεωρούταν από τους θεατές ένας από τους πιο ικανούς οδηγούς. Κορυφαία στιγμή από τη συνεργασία του με τους Ιάπωνες αναμφίβολα η δεύτερη θέση στη Φιλανδία το 1993 στο ντεμπούτο του Impreza, πίσω μόνο από τον πρωταθλητή Juha Kankkunen μετά από πολύ σκληρή μάχη, που κρίθηκε στην τελευταία ειδική. Τα επόμενα χρόνια οι συμμετοχές του ήταν λίγες με την ομάδα της Ford, από τις οποίες ο Ari κατάφερε να αποσπάσει 2 βάθρα, σε Αργεντινή (1994) και Σαφάρι (1998). Η τελευταία του εμφάνιση στο WRC, ο αγώνας της πατρίδας του το 2003 όπου επανασυνδέθηκε με την πρώην ομάδα του, την Peugeot και τερμάτισε 11ος.
Μπορεί από άποψη στατιστικών ο Vatanen να μην ήταν και κάτι το ιδιαίτερο, έχοντας ΄΄μόλις΄΄ έναν τίτλο και 10 νίκες. Όμως όσοι μπόρεσαν να τον δουν σε κάποια ειδική ακόμα μιλάνε για το flatout οδηγικό στυλ του και τις πλαγιολισθήσεις. Οι συνάδελφοί του τον βάζουν χωρίς πολλή σκέψη στους κορυφαίους όλων των εποχών, κάτι που σημαίνει πολλά για έναν οδηγό.
Το Rally Ακρόπολις, όπου ο Φιλανδός επικράτησε 2 συνεχόμενες φορές, ήταν ένας από τους αγαπημένους του αγώνες. Σε δηλώσεις του στο παρελθόν ο Vatanen είχε περιγράψει τις σκέψεις του για τον εθνικό μας αγώνα. “Οι αναμνήσεις μου από το Ακρόπολις είναι πολύ δυνατές…Ποτέ δε θα ξεχάσω το τοπίο στα μοναστήρια της Καλαμπάκας (Μετέωρα). Σαν καθεδρικοί ναοί, εκφράζουν το μέγεθος της προσπάθειας που οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να κάνουν για τις πνευματικές τους αξίες. Σήμερα φαίνεται να ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος δε χρειάζεται μόνο τροφή για να ζήσει. Δε μπορώ να ξεχάσω αυτά τα μικρά χωριά μέσα στα βουνά, όπου πάντα έβρισκα μια αφορμή να σταματήσω για έναν καφέ. … Αυτές οι μέρες έχουν ανεπιστρεπτί περάσει. Όπως και όλες αυτές οι μεγάλες περίοδοι αγωνιστικών δοκιμών όπου μέναμε επί εβδομάδες σε ένα οικογενειακό ξενοδοχείο στην Ιτέα. Μας συμπεριφέρονταν σα να είμαστε μέλη της οικογένειάς τους.
Αυτό ακριβώς σημαίνει το ράλι Ακρόπολις και η Ελλάδα για μένα. Ανθρώπινη ζεστασιά.”
Ακολουθήστε μας στα Twitter, Instagram, Youtube, Discord και Spotify
