Ο Χάρης Κουνενής μίλησε στον Δημήτρη Μπίζα και το TotalRacing.gr για όλα: την πρακτική στη McLaren, την απογοήτευση στη Manor, τη συνεργασία με τον Νικόλα Τομπάζη, και το σήμερα, τη δουλειά στην Toro Rosso.
Με τον Χάρη Κουνενή μιλάμε διαδικτυακά εδώ και μερικούς μήνες. Το Twitter μας ένωσε, αλλά δεν μπορώ με τίποτα να θυμηθώ πώς ήρθαμε σε επαφή για πρώτη φορά.
Όντας αεροδυναμιστής στη βρετανική βάση της Toro Rosso στο Bicister, η συζήτηση με τον Χάρη είχε πάντα ενδιαφέρον. Και δεν μπορούσα να μην του ζητήσω να πει όλα όσα έχει να πει ‘on the record’.
Δέχτηκε αμέσως, και αυτό μας τιμά.
Η συνέντευξη έγινε τελικά συζήτηση, απλά με ένα κινητό να καταγράφει τα λεγόμενά μας.
Σε επαγγελματικό επίπεδο, ο Κουνενής έχει να επιδείξει μία πορεία περίπου 7 ετών: πρώτα ως intern σε Lotus και McLaren (στα χρόνια που αμφότερες πρωταγωνιστούσαν στο σπορ), και μετά εργασιακά στη Manor, σε εκείνη τη χρονιά που την είδε να πέφτει από το ζενίθ στο ναδίρ, και από το 2017 στην Toro Rosso.
Μίλησε για τον Νικόλα Τομπάζη, τον άνθρωπο με τον οποίο συνεργάστηκε το 2016 στο Banbury, για τη Renault και τη Honda, για το βάθρο στο Hockenheim.
Απολαύστε.
Για το πως ξεκίνησε η ενασχόληση με την F1: «Ουσιαστικά ξεκίνησα το ‘98 περίπου, τότε ξεκίνησα να παρακολουθώ. Μετά δεν ξεκίνησε 100% από την F1, δηλαδή είχα μεγάλη τρέλα με αεροπλάνα, πολεμικά κυρίως και πρώτος στόχος ήταν να μπω στη σχολή Ικάρων, κάτι που δεν έκατσε λόγω μυωπίας κατά κύριο λόγο. Εκεί ταυτόχρονα ένας φίλος με μύησε στην Formula 1, άρχισα να παρακολουθώ πιο στενά. Σιγά σιγά άρχισα να βλέπω κι αγώνες και θυμάμαι χαρακτηριστικά αυτό που μου είχε μείνει ήταν ο αγώνας στο Hockenheim που κέρδισε ο Barrichello από τελευταίος. Τον έβλεπα με έναν φίλο μου κι είχα τρελαθεί. Μετά υπήρχε σαν στόχος ότι θα ήθελα να αυτό το πράγμα, προφανώς δεν είχα ιδέα για τι χρειαζόταν να κάνω ή πόσο δύσκολο ήταν. Η επόμενη κομβική στιγμή ήταν όταν είχα βρεθεί σε μια εκδήλωση με το σχολείο στο λύκειο, στο οποίο μας είχαν πάει για να μας μιλήσουν κάποιοι άνθρωποι από πανεπιστήμια κι ήταν κάποιοι από 2 ξένα, το ένα από αυτά ήταν το Imperial και μας έδωσαν κάποια στοιχεία. Ένα από αυτά ήταν από τη σχολή αεροναυπηγικής, όπου είχε άτομα που είχαν περάσει από τη σχολή κι ήταν ένας που βρισκόταν στην Formula 1. Θυμάμαι ότι είχα σκεφτεί ότι αυτός είναι ένας τρόπος να το καταφέρω, να περάσω σε μία τέτοια σχολή.
«Όταν τελείωσα το σχολείο, οι γονείς μου είχαν την οικονομική δυνατότητα να με στείλουν στο εξωτερικό. Σπούδασα αεροναυπηγική στην Αγγλία και εντάξει όλες οι κινήσεις από εκεί και πέρα έγιναν ώστε να πάρω γνώσεις πάνω στο αντικείμενο και να δω πράγματα που θα βοηθούσαν ώστε να καταλήξω εκεί. Η πιο σοβαρή κίνηση ήταν να κάνω μάστερ στην Ολλανδία, όπου ασχολήθηκα με το Formula Student, όπου άρχισα να βλέπω πιο σοβαρά το motorsport, πως είναι να σχεδιάζεις ένα αυτοκίνητο και να είσαι μέλος μιας ομάδας, η οποία ήταν κι αρκετά ανταγωνιστική. Προφανώς, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου έκανα αρκετές αιτήσεις, με πολλές απορρίψεις. Κάποιες από αυτές ήταν καλές, καθώς σου εξηγούσαν τι θα θέλανε και τι εμπειρία απαιτούσαν και κάποιες άλλες ήταν από αυτές που δεν σου απαντούσαν ποτέ, νομίζω όλοι το έχουμε περάσει αυτό.
«Εν τέλει, αποφάσισα ότι ήθελα να κάνω ένα διδακτορικό, γιατί πίστευα ότι είχα αρκετά πράγματα να δω και θα με βοηθούσε σαν χαρακτηριστικό να κάνω κάτι παραπάνω και να πετύχω τον στόχο μου. Είχα θέσει ως στόχο ταυτόχρονα να κάνω μία πρακτική τουλάχιστον αν γινόταν στην F1, το οποίο έγινε το καλοκαίρι του 2013, όταν δούλεψα στην Lotus. Με είχε βοηθήσει μια κοπέλα που δούλευε στην Lotus, η Άννα Βλάχου. Αυτή βρισκόταν στο τμήμα αεροδυναμικής, έκανε ανάλυση των δεδομένων κι είχε δώσει το βιογραφικό μου στον επικεφαλής του τμήματος, τον Dirk de Beer. Κάπως έτσι ξεκίνησα, έκατσα 3 μήνες και καταλαβαίνεις πως ήταν η πρώτη εμπειρία στην F1 και την χαρά όταν με πήραν. Παρότι έβλεπα συνεχώς, είχα άγχος για το τι θα συναντήσω, πως θα ήταν επαγγελματικά, αν θα μου άρεσε ή εάν ήταν αυτό που περίμενα.
«Εκεί με βάλανε κατευθείαν στα βαθιά, ήμουν στην αεροδυναμική σήραγγα τον πρώτο μήνα, όπου κάλυπτα μιάμιση ή 2 βάρδιες, ανάλογα τις ώρες και βοηθούσα τους αεροδυναμιστές εκεί. Μάθαινα πολλά, καθώς δεν υπήρχαν οι περιορισμοί στους κανονισμούς, οπότε κάναμε ουσιαστικά 24ωρο testing κι ήταν ωραίο γιατί είδα πολλές περιοχές του αυτοκινήτου. Οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν αρκετά βοηθητικοί στο να μου μάθουν πράγματα και να μου εξηγήσουν. Στον δεύτερο μήνα άρχισα να πηγαίνω περισσότερο στο design office, να κάνω δικές μου γεωμετρίες, έχοντας μάθει και το αντίστοιχο πρόγραμμα, γνωρίζοντας τι θα έπρεπε να περιμένω. Τέλος έκανα ταυτόχρονα και τα 2 που είναι πρακτικά η δουλειά του αεροδυναμιστή. Αυτή η εμπειρία ήταν πολύ καλή, γιατί είδα πως θα ήταν η δουλειά, βέβαια ήταν αρκετά απαιτητική. Προφανώς σκεπτόμενος τώρα τι έκανα τότε, διαπιστώνω ότι ήταν πιο χαμηλό το επίπεδο, ήταν άλλη η ανοχή που έχεις, άλλα τα deadlines. Αλλά γνώρισα κόσμο, που είναι πολύ βασικό κομμάτι στο motorsport.
«Έπειτα γύρισα στο πανεπιστήμιο για να ολοκληρώσω το διδακτορικό μου. Σκέφτηκα ότι αφού μου άρεσε αυτή η εμπειρία, θα ήθελα να την κάνω και το επόμενο καλοκαίρι. Εκεί έκανα αίτηση στο επίσημο internship της McLaren, για το οποίο νιώθω αρκετά υπερήφανος καθώς ήταν ένα από τα πιο ανταγωνιστικά προγράμματα, με όλη τη διαδικασία συνεντεύξεων. Βέβαια ο supervisor μου δεν ήταν καθόλου χαρούμενος, αφού πήγα δεύτερο συνεχόμενο καλοκαίρι για πρακτική, προφανώς όμως δεν μπορούσα να χάσω την ευκαιρία. Εκεί υπήρξε μια παρεξήγηση στην McLaren, καθώς πήγα για μία θέση και κατέληξα να κάνω κάτι διαφορετικό, το οποίο στην αρχή ήταν περίεργο αλλά εν τέλει ήταν καλό καθώς είδα κάτι καινούργιο. Ήμουν στο τμήμα ανάλυσης δεδομένων που ήταν μέσα στο τμήμα αεροδυναμικής της McLaren που ασχολείτο με τη δημιουργία προγραμμάτων που χρησιμοποιούν οι αεροδυναμιστές για την καθημερινή τους δουλειά.
«Η δουλειά μου πρακτικά ήταν να κάνω προγράμματα, δηλαδή να γράφω κώδικά, το οποίο γνωρίζω αλλά δεν είναι η ειδικότητά μου, οπότε υπήρχε μια κάποια δυσκολία. Όμως βελτίωσα κάποιες ικανότητές μου κι είδα κάτι διαφορετικό, κάτι που δεν θα ήθελα να το κάνω full time, αλλά έμαθα πράγματα, είδα τις διαδικασίες, πως περνάει όλο αυτό στην σήραγγα, πως τεστάρουν όλα τα κομμάτια. Γενικά ήταν μια καλή εμπειρία σε μια μεγάλη ομάδα με εντυπωσιακά headquarters. Θυμάμαι την πρώτη φορά που πήγα για την συνέντευξη, ήμουν σαν ένα παιδάκι που κοιτούσε τα πάντα. Χάθηκα κιόλας, αντί να πάω εκεί που έπρεπε, πήγα αλλού. Σκέψου ότι πήγαινες στη ρεσεψιόν και οι κοπέλες είχαν μικρόφωνα, ήταν μια εικόνα ίσως λίγο υπερβολική. ΟΚ, υπάρχουν κανόνες αλλά όλο αυτό το πολύ αυστηρό πλαίσιο που απαγορεύεται ακόμη και να αναπνέεις, εγώ δεν το είδα.»
Ίσως είναι λίγο κι αστικός μύθος ότι ο Ron Dennis είναι πιο αυστηρός.
«Ότι ήταν αυστηρός ήταν γιατί κι εγώ έχω ακούσει πολλά από άτομα τα οποία δούλευαν τότε εκεί, αλλά εγώ δεν είδα κάτι τέτοιο.»
Μετά, όταν πια τελείωσε το internship στη McLaren;
«Εντάξει μετά γύρισα για να ολοκληρώσω το διδακτορικό. Έπρεπε να βρω δουλειά γιατί τελείωνε το funding από το πανεπιστήμιο. Τότε προέκυψε η Manor, με τη βοήθεια κυρίως του Νικόλα Τομπάζη, ο οποίος ήρθε σε επαφή μαζί μου, μιλήσαμε, μου εξήγησε το project της ομάδας. Συμφωνήσαμε να πάω στη Manor, όπου ήταν μια καλή ευκαιρία καθώς ήταν μια μικρότερη ομάδα, θα μπορούσα να μάθω πολλά, υπήρχε μεγάλο δέλεαρ λόγω του Νικόλα γιατί είναι ένας από τους πιο μεγάλους στον χώρο.»
Πώς ήταν, αφού είχε ζήσεις το internship στις άλλες ομάδες που ήταν μεγαλύτερες;
«Ήταν μεγάλη η διαφορά κι αυτό το συνειδητοποιούσες μόνο από τον χώρο που έκανες τη συνέντευξη, δηλαδή τον χώρο στον οποίο θα εργαζόσουν. Δεν ήταν κάτι αρνητικό, αλλά σκέψου ότι η πρώτη εικόνα ήταν αυτή. Εντάξει η δουλειά δεν είχε μεγάλη διαφορά, η ουσιαστική αλλαγή είχε να κάνει με τα άτομα που εργαζόσουν μαζί, τα οποία ήταν πολύ λιγότερα σε αριθμό, ίσως και τα εργαλεία που χρησιμοποιούσες να ήταν χαμηλότερου επιπέδου ή τα δουλεύουν περισσότερο, αλλά δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι είναι λιγότερο ικανοί. Ίσα ίσα, πολλές φορές αυτοί που δουλεύουν εκεί χρειάζεται να βρουν ιδέες για να γίνουν καλύτεροι ή να παρακάμψουν τα πράγματα για τα οποία δεν υπάρχουν χρήματα ή τα resources για να τα καλύψουν.
«Εγώ μπήκα κατευθείαν μετά τη συνέντευξη, η οποία δεν έγινε με τον Νικόλα αλλά με τον μετέπειτα επικεφαλής της ομάδας μου και τον έτερο υπεύθυνο ομάδας, γιατί τότε η Manor δούλευε με 2 ομάδες, μία για το εμπρός και μία για το πίσω μέρος. Τότε η Manor δούλευε για το μονοθέσιο του 2016, αλλά υπήρχε και μία ομάδα με επικεφαλής τον Νικόλα που εργαζόταν για το μονοθέσιο του 2017, που θα ήταν κι οι μεγάλες αλλαγές στους κανονισμούς. Αποφασίστηκε να ήμουν εκεί και σε μία ομάδα 4-5 ατόμων που άρχισαν να δουλεύουν στο μονοθέσιο. Μετέπειτα προστέθηκαν κι άλλα άτομα, από τον Απρίλιο του 2016 μέχρι το κλείσιμο του εργοστασίου. Ήταν η πρώτη μου μεγάλη δουλειά, οπότε έπρεπε να μάθω τα εργαλεία που θα χρησιμοποιούσα και να βελτιωθώ σε αυτά. Επίσης υπήρχε μια μεγάλη αλλαγή τότε, καθώς η ομάδα πήγε από την σήραγγα της McLaren, στην σήραγγα της Mercedes στο Brackley για την εξέλιξη του 2017, οπότε έπρεπε να προσαρμοστούμε στις αλλαγές, να μπούμε στο κλίμα πολύ γρήγορα, να μάθουμε ώστε να μπορούμε να παράγουμε. Οι στόχοι τότε ήταν πολύ υψηλοί, με βάση το πως πήγαινε η ομάδα στο πρωτάθλημα του 2016, που ήταν η χειρότερη ομάδα κι αρκετά πιο πίσω από τους άλλους.»
Είχε πάρει τότε όμως βαθμό.
«Εντάξει ο βαθμός τότε είχε έρθει κατά τύχη, για να είμαστε ειλικρινείς. Ίσως και λόγω της οδηγικής ικανότητας του Wehrlein, γιατί υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν ήταν για να πάρει βαθμούς.
Ήταν όμως η ειδοποιός διαφορά για την λήψη χρημάτων ή όχι;
«Εγώ δεν ήμουν στην εξέλιξη του 2016, προφανώς παρακολουθούσα τι γίνεται. Υπήρχε ένα πακέτο που έδωσε κάποια απόδοση, αλλά ήταν τόσο μακριά από τα υπόλοιπα μονοθέσια που δεν υπήρχε λόγος. Γι’αυτό κιόλας η ομάδα πήρε την απόδοση να στραφεί στο 2017 από πολύ νωρίς γιατί θεώρησε ότι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να πλησιάσει πολύ, ίσως και να παλέψει πιο πολύ με την Sauber, η οποία είχε αρχίσει τότε να έχει κάποια προβλήματα κι ήταν η 10η ομάδα, από τις 11 που είχαμε τότε»
Τότε η 10η έπαιρνε λεφτά κι η 11η δεν έπαιρνε τίποτα.
«Ακριβώς. Αυτό ήταν το μεγάλο στοίχημα, γιατί οι στόχοι ήταν ότι θα βγαίναμε τελευταίοι, όμως μετά τον βαθμό αυτό άλλαξε γιατί ήταν πολύ σημαντικό να κρατήσουμε τη θέση, καθώς θα μέναμε 10οι και θα έπαιρνε λεφτά η ομάδα. Είχε ειπωθεί από τον ιδιοκτήτη της ομάδας, που ήθελε κάθε χρόνο να ανεβαίνουμε κι από μία θέση, που ήταν προφανώς κάτι δύσκολο. Η δουλειά του Νικόλα ήταν να στήσει την ομάδα, να στήσει το τμήμα, να βελτιωθούν κάπως τα εργαλεία που θα χρησιμοποιούσαμε, να αρχίσουμε να δουλεύουμε κάπως διαφορετικά πάνω στην αεροδυναμική. Υπήρχαν αρκετές προσλήψεις, ειδικά στο τέλος της Manor, ενώ περιμέναμε κι άλλα άτομα που θα έρχονταν από πιο μεγάλες ομάδες.»
Επομένως τότε υπήρχε ένα κλίμα αισιοδοξίας, ότι μπορούσατε να τα πάτε ακόμα καλύτερα;
«Ναι, με βάση αυτά που βλέπαμε από την εξέλιξη του μονοθεσίου του 2017, ακόμα και όταν η Manor έκλεισε, υπήρχε η αίσθηση ότι θα μπορούσαμε να είχαμε περάσει την Sauber, εάν είχαμε κάνει καλή εξέλιξη εκείνου του μονοθεσίου μέσα στην χρονιά και έχοντας κινητήρα της Mercedes. Είχε ακουστεί επίσης η φήμη ότι θα μπορούσαμε να έχουμε κάποιους καλύτερους οδηγούς, οπότε ναι, θεωρήσαμε ότι θα μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τουλάχιστον την Sauber.»
Χάνετε τελικά την 9η θέση με τους δυο βαθμούς που σκόραρε ο Nasr για την Sauber στην Βραζιλία. Τι έγινε τότε;
«Αυτό ήταν μεγάλη απογοήτευση για την ομάδα. Θυμάμαι μάλιστα ότι ήμουν στην δουλειά και έβλεπα τον αγώνα, γιατί είχαμε μαζευτεί με άλλους συναδέλφους και τον βλέπαμε. Ο αγώνας ήταν αρκετά «άνω κάτω», θυμάμαι ότι κάποια στιγμή ήμασταν και εμείς κοντά στους βαθμούς. Αφού τελείωσε ο αγώνας προφανώς υπήρχε απογοήτευση, αλλά το αποτέλεσμα δεν συνδέθηκε κατευθείαν με το που θα πήγαινε η Manor. Τους επόμενους μήνες όμως έγιναν κάποια σκηνικά από τα οποία καταλαβαίναμε ότι τα πράγματα δεν πάνε προς το καλύτερο. Είχαν ακουστεί κάποιοι πιθανοί επενδυτές, αλλά τα πράγματα δεν προχωρούσαν. Υπήρχε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ασάφειας γενικά για το τι θα γίνει με την ομάδα. Πολλοί εργαζόμενοι άρχισαν να κοιτάνε αριστερά και δεξιά για άλλες θέσεις εργασίας, κάποιοι είχαν εμπειρία από την Marussia πιο πριν. Κάπως έτσι φτάσαμε στον Ιανουάριο, όπου μάθαμε από το Autosport ότι η εταιρεία είχε μπει σε καθεστώς επιτήρησης. Εγώ ήμουν κάπως τυχερός, καθώς έβλεπα την κατάσταση και είχα αρχίσει να κοιτάω για δουλειά αλλού. Η Toro Rosso είχε ανοικτές θέσεις, έκανα μια συνέντευξη, πήρα την δουλειά και είχα ήδη υποβάλει την παραίτησή μου στα μέσα Δεκεμβρίου, όπου ακόμα δεν είχε ανακοινωθεί επίσημα ότι η Manor θα κλείσει, αλλά καλώς ή κακώς φαινόταν ότι βάδιζε προς τα εκεί. Αυτή ήταν τουλάχιστον η προσωπική μου άποψη και τελικά αποδείχθηκε ότι έτσι έγινε.»
Τότε ήσουν ένας άνθρωπος που είχες εμπειρία από δυο ομάδες, αλλά δεν σε ένοιαζε και τόσο πολύ γιατί ήσουν intern σε μεγάλες ομάδες που δεν κινδύνευαν ιδιαίτερα και είχαν υψηλούς στόχους. Ξαφνικά, η πρώτη σου επαγγελματική κατάσταση βρίσκεται μέσα σε ένα κλίμα αβεβαιότητας στο τέλος εκείνης της χρονιάς. Αυτό σε ώθησε στο να πας σε μια ομάδα όπως η Toro Rosso, η οποία ήταν ουσιαστικά εξασφαλισμένη;
«Όχι, για να είμαι ειλικρινής σίγουρα αυτή η αίσθηση μπορεί να υπήρχε σε πολλούς εργαζομένους της Manor, αλλά η αλήθεια είναι ότι εγώ δεν είχα σκεφτεί πολύ κατά την διάρκεια της χρονιάς ότι μπορεί η ομάδα να κλείσει «από την μια μέρα στην άλλη». Αυτό έγινε γιατί μετά τον αγώνα όπου χάσαμε τον βαθμό, δεν υπήρχε αυτή η αίσθηση μέσα στην εταιρεία. Όταν έρχεται το αφεντικό στο εργοστάσιο και σου μιλάει για πλάνα, για το μέλλον και τα λοιπά…»
…αισιοδοξείς.
«Δεν αισιοδοξείς υποχρεωτικά, αλλά σίγουρα δεν σκέφτεσαι ότι μπορεί να βρεθώ χωρίς δουλειά. Επειδή αυτή ήταν η πρώτη μου δουλειά, το έβλεπα διαφορετικά, ήθελα να μαθαίνω. Αυτό το είχα μέσα σε εκείνο το περιβάλλον. Ως Έλληνας είχα και μια καλύτερη επαφή με τον Νικόλα, ο οποίος ως υψηλόβαθμος μας έλεγε ότι τα πράγματα είναι ΟΚ, τουλάχιστον μέχρι ενός σημείου, οπότε δεν είχα κάποιο φόβο. Επομένως αυτό με την Toro Rosso δεν έπαιξε κάποιο ρόλο στην απόφασή μου, ήταν καθαρά θέμα timing. Είχαν κάποια ανοίγματα, έκανα την αίτηση. Δεν ήταν ότι είπα να πάω εκεί επειδή ήταν πιο safe λόγω Red Bull. Θα μπορούσε να ήταν η Lotus, ή η Renault, ή η McLaren η επόμενη ομάδα μου. Απλά έτυχε η Toro Rosso να έχει ανοικτές θέσεις όταν άρχισα να κοιτάω εγώ. Μάλιστα ανταγωνίστηκα άτομα από την Manor για αυτή την θέση, αλλά θες ότι ήμουν πιο τυχερός, πιο ικανός; Τελικά το κατάφερα και πήρα εγώ την θέση.»
Στην Toro Rosso ξεκίνησες από την αρχή ουσιαστικά της σεζόν του 2017;
«Ξεκίνησα στις 16 Ιανουαρίου και το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν ότι με πήγαν στην σήραγγα και είδα το αυτοκίνητο του ’17, το οποίο προφανώς ήταν αρκετά εξελιγμένο, ήταν το launch package. Εκείνο το μονοθέσιο είχε πολύ ενδιαφέρον, γιατί στο μυαλό μου είχα την εικόνα της Manor, το τι ακριβώς είχαμε κάνει για το ’17 και έβλεπα περιοχές του μονοθεσίου οι οποίες ήταν περισσότερο εξελιγμένες στην Toro Rosso και κάποιες άλλες λιγότερο εξελιγμένες από την Manor. Αυτό ίσχυε ειδικά στον δικό μου τομέα. Με ρωτούσαν μάλιστα οι άνθρωποι εκεί για το τί είχαμε κάνει στην Manor, που είχαμε δώσει περισσότερο βάρος, αλλά αυτά συμβαίνουν βέβαια στον καθένα που αλλάζει ομάδα. Στην Toro Rosso λοιπόν άρχισα να δουλεύω στο λεγόμενο mid group, το οποίο περιλαμβάνει τα bargeboards, το πάτωμα, τα sidepods, όλο το cooling και ουσιαστικά φτάνει μέχρι μπροστά από τα πίσω ελαστικά.»
2017 λοιπόν και βρίσκεσαι σε μια ομάδα στο midfield πλέον.
«Ναι, η Toro Rosso του 2017 ήταν ένα καλό μονοθέσιο. Χάσαμε την έκτη θέση στο πρωτάθλημα κατασκευαστών από κάποια συμβάντα στο τέλος της χρονιάς στα οποία ενεπλάκησαν οδηγοί και σε κάποια άλλα κινητήρες, τότε είχαμε κινητήρα Renault. Έφυγε ο Sainz, ο οποίος σκόραρε τότε πάνω κάτω το 90% των βαθμών μας και πήγε στην Renault, η οποία ήταν ο ανταγωνιστής μας για την 6η θέση.»
Επομένως θεωρείς ότι ξεκάθαρα η 6η θέση ήταν αυτή που αξίζατε;
«Ναι. Πιστεύω ότι εάν είχε μείνει ο Sainz θα μπορούσαμε να χτυπήσουμε την 6η θέση, την χάσαμε για 3-4 βαθμούς νομίζω στο τέλος της σεζόν από την Renault. Εκείνη στο τέλος της χρονιάς ίσως να είχε λίγο καλύτερο αυτοκίνητο, αλλά αντίστοιχα και εμείς δεν ήμασταν μακριά. Θα μπορούσαμε να πάρουμε την θέση μέσω της εμπειρίας του οδηγού και της φόρμας στην οποία βρισκόταν ο Sainz τότε. Βέβαια έμαθα από τους συναδέλφους το «κλασικό» πρόβλημα που υπήρχε στην ομάδα από προηγούμενες χρονιές πριν έρθω εγώ και αυτό ήταν ότι το μονοθέσιο ξεκινούσε πάντα καλά και ήταν αρκετά εξελιγμένο, αλλά μέσα στην χρονιά οι άλλες ομάδες έκαναν μεγαλύτερο development και έτσι έπεφτε η επίδοση. Δεν κατηγορώ την Renault, αλλά δεν είχαμε την εξέλιξη που θα θέλαμε στον τομέα του κινητήρα, υπήρχε μια δυσαρέσκεια προς εκείνη. Από την άλλη, προφανώς η Renault ως κατασκευαστής θα ευνοήσει την δική της ομάδα, είναι σχεδόν αναμενόμενο.»
Αυτό βέβαια δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο της Renault, πιστεύεις ότι και άλλοι κατασκευαστές το κάνουν αυτό;
Δεν είναι ότι το έκαναν σε εμάς συγκεκριμένα αυτό, απλά εμείς παλεύαμε με την Renault. Μπορεί στην θέση μας να ήταν η McLaren ή η Sauber. Θα γινόταν το ίδιο πράγμα εάν είχαν τον ίδιο κινητήρα. Γενικά δεν ήταν μια κακή χρονιά. Χάσαμε την 6η θέση από λίγους βαθμούς στον τελευταίο αγώνα, ήμασταν πολύ ευχαριστημένοι με τον Sainz και η αλήθεια είναι ότι θα θέλαμε να μείνει, ενώ ο Kvyat δεν ήταν πολύ καλά τότε και γι’ αυτό αργότερα έφυγε. Απλώς μετά η ομάδα μπήκε σε μεταβατικά στάδια.
Επειδή ερχόταν η Honda;
«Αυτό ήταν κάπως μη αναμενόμενο. Υπήρξε πάρα πολύ μεγάλο τρέξιμο γιατί η απόφαση ήρθε κάπως την τελευταία στιγμή. Εάν ανατρέξουμε στην ιστορία βέβαια η Toro Rosso είναι η μόνη ομάδα που άλλαζε πάροχο κινητήρα κάθε χρονιά επί τέσσερεις συνεχόμενες σεζόν, από Renault, σε Ferrari, πάλι Renault και τώρα Honda. Έτσι, είχε δημιουργηθεί μια εμπειρία πάνω σε αυτό το «τελευταία στιγμή», αλλά όπως καταλαβαίνεις κάποια πράγματα καταλήγουν underdeveloped σε σχέση με το τι θα μπορούσε να ήταν εάν το ήξερες πολύ πιο πριν. Αυτή βέβαια είναι μια απόφαση της μαμάς Red Bull, δεν ξέρω δηλαδή εάν υπό άλλες συνθήκες η Toro Rosso θα άλλαζε από μόνη της πάροχο τελευταία στιγμή. Η Honda τότε μάλιστα δεν είχε τελείως αρνητική εικόνα, καθώς με τις εμφανίσεις της με την McLaren στο δεύτερο μισό της σεζόν άρχιζε και «έστρωνε» και σε επίδοση και αξιοπιστία, οπότε δεν υπήρχε μεγάλος φόβος στην Toro Rosso. Επίσης, κάποιοι εργαζόμενοι δεν ήταν τρομερά ευχαριστημένοι με όλο αυτό της τελευταίας στιγμής, γιατί δεν ήξεραν εάν θα μπορέσουν να τα κάνουν όλα σωστά, εάν θα προλάβουμε, αλλά προλάβαμε και είδαμε και κάποια πράγματα από τα δεδομένα που μας έδωσε η Honda. Αυτά μας έδωσαν εξηγήσεις για τους λόγους για τους οποίους δεν πήγαινε καλά η Honda, λόγους που ίσως η McLaren να μην είχε εξετάσει τόσο, αλλά δεν μπορεί να το ξέρω αυτό 100%.»
Οπότε, αυτοί που λένε πως στη συνεργασία McLaren-Honda φταίνε κι οι δύο, έχουν δίκιο.
«Σίγουρα. Ποτέ δε φταίει μόνο ένας, αυτό δε χρειάζεσαι καν δεδομένα για να το καταλάβεις, όλοι το περίμεναν. Απλά νομίζω πως δώσαμε [σ.σ. Toro Rosso] στη Honda λίγη περισσότερη ελευθερία να δοκιμάσει πράγματα, και εμείς είδαμε στη Honda την επιθυμία να κάνει αλλαγές. Στη Renault πολλές φορές ζητάγαμε πράγματα που δε γίνονταν ή γίνονταν αργά, ενώ η Honda ήταν έτοιμη πάντα να μας προσφέρει αυτό που θέλαμε.»
Το 2018 είναι η πρώτη χρονιά με τους Ιάπωνες, ξεκινάτε μέσα σε καλό κλίμα…
«Στην πορεία φάνηκε αυτό.»
…αλλά λες πως δεν ξέρεις κατά πόσο ήταν απόφαση της Toro Rosso να πάει στη Honda. Και η ομάδα πρέπει πολλές φορές να έχει οδηγούς που της επιβάλλουν. Πέρυσι, στην ομάδα ήρθαν ο Gasly και ο Hartley. Αυτές οι αλλαγές ήταν ένας παράγοντας που σας άγχωσε μέσα σε ένα midfield πολύ ανταγωνιστικό;
«Το θέμα αυτό έχει αρκετές παραμέτρους. Δεν είναι μόνο οι οδηγοί ή η Honda. Είναι ένας συνδυασμός. Η Honda είχε βελτιωθεί πολύ, είχε βελτιωθεί στον τομέα της αξιοπιστίας. Αν θυμάσαι, κι από τα τεστ ακόμα είχε φανεί, είχαμε αρχίσει να το βλέπουμε. Αλλά, καλώς ή κακώς, ήταν ακόμα 4η δύναμη. Για να είμαστε ειλικρινείς, το μονοθέσιο του ’18 δεν ήταν αρκετά καλό, είχε αρκετά θέματα. Νομίζω πως άργησε να εξελιχθεί σε σχέση και με άλλες χρονιές, κι αυτό δε βοήθησε. Πιστεύω πως αρχίσαμε να δουλεύουμε στο μονοθέσιο πιο αργά σε σύγκριση με άλλες ομάδες. Επίσης, υπήρχαν ορισμένες αλλαγές μέσα στο δικό μου τμήμα, της αεροδυναμικής, και όλα αυτά φάνηκαν στην πίστα μετά από κάποιους μήνες. Υπήρξαν ασάφειες, άλλαξε ο υπεύθυνος αεροδυναμικής, και όσο περιμέναμε τον αντικαταστάτη, ήρθαν κάποιοι προσωρινά. Οπότε, όλα αυτά φάνηκαν στο development.
«Οι οδηγοί θα οδηγήσουν ό,τι τους δίνεις. Αν τους δώσεις ένα καλό μονοθέσιο, θα είναι καλύτεροι. Με τον Gasly ήμασταν αρκετά ικανοποιημένο. Όσον αφορά τον Hartley, ξεκίνησε θετικά, έδινε καλό feedback. Έδειχνε πως έχει πείρα από αγώνες αντοχής. Από συζητήσεις που είχα κάνει με συναδέλφους που είχαν περισσότερη επαφή μαζί του, στην αρχή του είχε δοθεί χρόνος για να εγκλιματιστεί σε αυτό το είδος αγώνων, αλλά δε φαινόταν πως ήταν στο επίπεδο του Gasly, ήταν πιο χαμηλά. Αλλά, και το αυτοκίνητο δεν απέδιδε όπως θα έπρεπε, ή όπως θα θέλαμε τουλάχιστον. Ο Gasly κατάφερε να πάρει καλά αποτελέσματα όπου το μονοθέσιο βολευόταν.
«Ήταν από τις πιο απογοητευτικές χρονιές γιατί δεν πήγε καλά η χρονιά, και δεν ήμασταν ευχαριστημένοι με την εξέλιξη του αυτοκινήτου, ούτε από τους οδηγούς. Γίνονταν και λάθη στην πίστα.
«Άλλαξε και ο τεχνικός διευθυντής [σ.σ. ο James Key πήγε στη McLaren], ήρθε ο Jody Egginton, έγιναν αλλαγές στον τρόπο που δουλεύουμε.»
Το 2019 είναι μία ανταγωνιστική χρονιά για το midfield…
«…πιο πολύ από το 2018. Είναι πιο ανταγωνιστικό. Το ’18 υπήρχαν ξεκάθαρες διαφορές, που μπορεί να ήταν 2-3 δέκατα του δευτερολέπτου, αλλά ήταν ορατές. Τώρα βλέπουμε σε αυτούς τους αγώνες πως, αν εξαιρέσει κανείς τη McLaren που αυτή τη στιγμή είναι πιο μπροστά, μετά μπορεί να υπάρχουν διαφορές και μικρότερες του ενός δεκάτου, μεταξύ τους. Αν δεις και στις κατατακτήριες, είναι πάρα πολύ κοντά.»
Κι όμως, σε αυτό το κλίμα, παίρνεις βάθρο, 11 χρόνια μετά.
«Έντεκα χρόνια μετά, και με μονοθέσιο Toro Rosso που έχει σχεδιαστεί από την Toro Rosso. Το πρώτο ήρθε από την Red Bull Technologies, δλδ τη Red Bull.
«Είναι ένα πολύ μεγάλο επίτευγμα, νιώσαμε πολύ όμορφα συναισθήματα.»
Είναι ένα βάθρο που θα έπαιρνε η ομάδα χωρίς τα γεγονότα που προηγήθηκαν;
«Φυσικά και όχι. Έτσι όπως είναι το σπορ, δεν μπορείς να πάρεις βάθρο υπό άλλες συνθήκες. Οι τρεις πρώτες ομάδες είναι υπερβολικά δυνατοί, έχουν μεγάλη απόσταση, οπότε χρειάζεσαι έναν αγώνα στον οποίον θα γίνουν κάποια συμβάντα.
«Προφανώς αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι πρέπει από τη μεριά σου να τα κάνεις όλα σωστά, γιατί θα μπορούσε να πάρει βάθρο και η Racing Point, που ήταν πολύ κοντά, η McLaren, η Renault. Χρειαζόταν και ικανότητα. Η Κυριακή πήγε καλά: τα pit stop πήγαν καλά, οι οδηγοί δεν έκαναν λάθη. Και όταν σε κάποια στιγμή το μονοθέσιο δούλεψε όπως έπρεπε, ειδικά όταν σταμάτησε να βρέχει και όλοι έβαλαν τα σλικ σε χαμηλές θερμοκρασίες. Έχουμε δει ότι όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές, το αυτοκίνητο αποδίδει.»
Την επόμενη μέρα, στο γραφείο, υπάρχει ευφορία, είστε χαρούμενοι, αλλά σε τέσσερις μέρες έχετε πάλι αγώνα.
«Η αλήθεια είναι ότι εκείνη η Κυριακή ήταν από τις πιο ωραίες της καριέρας μου γιατί ήθελα πάρα πολύ να πάω στη δουλειά την επόμενη μέρα! Νομίζω πως ήταν αναμενόμενο πως θα πανηγυρίζαμε για αυτή την μικρή ‘νίκη’. Όταν έχεις ένα τέτοιο αποτέλεσμα, πρέπει να το χαρείς, γιατί δεν θα συμβεί συχνά, μπορεί να συμβεί ξανά σε 11 χρόνια, μπορεί και ποτέ. Το χαρήκαμε, ανοίξαμε σαμπάνιες. Δεν μπορεί κάποιος να μη χαρεί με αυτήν την επιτυχία.
«Αλλά είναι δύσκολο. Από τη μία τελειώνει γρήγορα η χαρά και πρέπει να εστιάσεις στη συνέχεια, αλλά αυτό είναι και ένα κίνητρο. Όταν έχεις ένα καλό αποτέλεσμα, το νιώθεις αλλιώς μέσα σου. Πήραμε πολλούς βαθμούς, μπήκαμε στη μάχη για μία καλή θέση στο midfield, αλλά υπάρχει το κίνητρο να συνεχίσουμε. Δουλεύουμε τώρα πάνω στα τελευταία πακέτα αναβαθμίσεων της φετινής χρονιάς, και πιέζουμε για να βρούμε περισσότερο performance, ώστε να κρατήσουμε την θέση στην οποία είμαστε.
«Θεωρούμε και μέσα στην ομάδα πως υπήρξαν αγώνες που δεν τα πήγαμε όσο καλά όσο θα μπορούσαμε. Γίνανε λάθη από τους οδηγούς, και από την ίδια την ομάδα, οπότε το είδαμε και ως μία εύνοια της τύχης προς εμάς.
«Τέσσερις θέσεις μετά, όντως η αλήθεια σε ‘χτυπάει’ πολύ γρήγορα. Παλέψαμε, πήραμε έναν βαθμό στην Ουγγαρία, αλλά εκεί παλεύουμε προφανώς. Αλλά, μιλώντας μέσα στην ομάδα, λέγαμε ‘γιατί να μην μπορούμε να παλεύουμε για τις υψηλές θέσεις;’. Θα υπάρξουν κι άλλοι χαοτικοί αγώνες, θα πρέπει να είμαστε εκεί για να τους ‘κλέβουμε’ αποτελέσματα. Γιατί να μπορεί να το κάνει η McLaren και όχι εμείς; Έχει περισσότερους πόρους, αλλά αν τα κάνεις όλα σωστά, καταφέρνεις να πάρεις βάθρα, και το είδαμε και με τη Force India αυτό.»
Είπες πως οι τρεις μεγάλες ομάδες έχουν απόσταση από τις υπόλοιπες. Όλοι έχουμε μία εικόνα για τους λόγους που συμβαίνει αυτό. Εσύ που αποδίδεις αυτό το φαινόμενο;
«Οι κύριοι λόγοι έχουν να κάνουν με τα χρήματα, τον αριθμό των εργαζομένων. Για να είμαστε και δίκαιοι, αν πάρουμε τη Red Bull σαν παράδειγμα, θα δούμε ότι τα πρώτα χρόνια έχτιζε: τα tools, το πώς θα εξελίξεις το αυτοκίνητο, τα άτομα που θα προσλάβεις. Αυτό δε γίνεται εν μία νυκτί. Προφανώς χρειάζεται χρόνος, αλλά για να το πετύχεις αυτό θες χρήματα, θες τις εγκαταστάσεις.
«Από την άλλη, υπήρχαν κι άλλες ομάδες που είχαν χρήματα και δεν κατάφεραν τίποτα. Εκεί παίζουν ρόλο τα άτομα που βρίσκονται σε θέσεις-κλειδιά. Επίσης, η Red Bull, ας πούμε, πήρε έναν τίτλο. Αυτό λειτούργησε σαν δέλεαρ για νέα πρόσωπα, έχεις να δείξεις κάτι.
«Έπειτα, είναι και η φιλοσοφία κάποιων ομάδων γύρω από τους αγώνες. Κι αυτό μπορείς να το δεις και ανάμεσα στις τρεις πρώτες ομάδες, έχουν διαφορές.»
Κάθε χρόνο βλέπουμε όλο και περισσότερους Έλληνες στη Formula 1, νέους ανθρώπους, σε όλες τις ομάδες. Πού πιστεύεις πως οφείλεται αυτό; Μήπως έχει να κάνει και με το γεγονός ότι πλέον μπορούν να σπουδάσουν και στο εξωτερικό;
«Πράγματι, υπάρχουν όλο και περισσότεροι Έλληνες στο σπορ. Αλλά δεν είναι απαραίτητα αυτό που λες, αρκετοί έχουν σπουδάσει στην Ελλάδα. Σίγουρα κάποιοι έχουν κάνει σπουδές και στο εξωτερικό, αλλά δεν είναι θέμα σπουδών. Νομίζω πως οι Έλληνες είμαστε αρκετά δημιουργικός λαός, αρκετά ανοιχτόμυαλος στο πώς προσεγγίζει κάποια πράγματα, και δεν έχουμε να ζηλέψουμε κάτι από τους ξένους. Ειδικά όταν μπαίνεις και σε μία ομάδα, βλέπεις ότι οι ομάδες είναι ‘πολυπολιτισμικές’, οπότε δανείζεσαι στοιχεία και από τους άλλους.»
Σε προσωπικό επίπεδο, τι στόχους έχεις θέσει;
«Στόχοι… Σίγουρα θέλω να μείνω αρκετά χρόνια στην F1. Στόχος είναι να ανεβαίνεις επίπεδα, δηλαδή να φτάσω να είμαι Senior Aerodynamicist μέσα στα επόμενα 1-2 χρόνια, να πάρω περισσότερες αρμοδιότητες. Μακροπρόθεσμα, θα ήθελα να διευθύνω μία μικρή ομάδα ανθρώπων. Νομίζω πως είναι η συνέχεια των πραγμάτων στην θέση που είμαι εγώ.
«Φυσικά είναι στόχος να κατακτήσω τίτλους. Είναι ένα ανταγωνιστικό σπορ, δε νομίζω πως θα ήθελε κανείς να παλεύει για 1-2 βαθμούς, όλοι θέλουν βάθρα, pole positions, νίκες. Αυτή τη στιγμή, όμως, ακόμα μαθαίνω, ακόμα βλέπω πράγματα, αλλά στο μέλλον θα ήθελα να δουλέψω σε μία ομάδα η οποία παλεύει για το πρωτάθλημα, και -γιατί όχι- να το κατακτήσω κιόλας.
«Αυτά είναι και θέμα τύχης, timing, ικανότητας. Αλλά θέλω να ανέβω επίπεδο.»
Ευχαριστούμε τον Χάρη Κουνενή για τον χρόνο του και του ευχόμαστε ό,τι καλύτερο για το μέλλον.
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Δημήτρης Μπίζας
Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Βούρδας, Παναγιώτης Ντάκος
Φωτογραφίες: Τζανέτος Πουλυμενάκος
Ακολουθήστε μας στα Twitter, Instagram, Youtube, Discord και Spotify
